نکاتی مهم برای داشتن یک کبد سالم
کبد، دومین عضو بزرگ بدن، نقش حیاتی در پردازش مواد غذایی و تصفیه خون از سموم ایفا می‌کند. این عضو کلیدی در تبدیل غذا به انرژی، پاکسازی خون و دفع مواد زائد از بدن دخیل است. اهمیت حیاتی کبد، آن را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های متعدد قرار می‌دهد. از جمله مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به هپاتیت و کبد چرب اشاره کرد. هپاتیت، عفونتی ویروسی است که التهاب و آسیب کبدی را به همراه دارد و عملکرد طبیعی کبد را مختل می‌کند. کبد چرب نیز ناشی از تجمع بیش از حد چربی در کبد یا مصرف بیش از حد الکل است.
بسیاری از بیماری‌های کبدی ریشه در سبک زندگی ناسالم دارند. به عنوان مثال، هپاتیت می‌تواند از طریق روابط جنسی محافظت نشده یا استفاده از سرنگ‌های آلوده منتقل شود و کبد چرب نیز عمدتا نتیجه تغذیه نامناسب است. سرطان کبد نیز از دیگر بیماری‌های شایع و تهدید کننده است که پیشگیری از آن نیازمند سبک زندگی سالم می‌باشد. سیروز کبدی (زخم کبد) نیز معمولاً ناشی از مصرف طولانی مدت الکل است.
متخصصان تغذیه و غدد، روش‌های مختلفی برای حفظ سلامت کبد ارائه کرده‌اند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
**راهکارهایی برای داشتن کبدی سالم:**
**نوشیدن قهوه:** مطالعات نشان می‌دهد که نوشیدن چند فنجان قهوه در روز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی، از جمله سرطان و سیروز را کاهش دهد. البته قهوه جایگزین رژیم غذایی متعادل، وزن سالم، مصرف مایعات کافی و ورزش منظم نیست.
**مراقبت در مصرف داروها:** استامینوفن، داروی رایجی برای تسکین درد است که در بسیاری از داروها وجود دارد. مصرف بیش از حد آن (بیش از ۴۰۰۰ میلی گرم در روز برای بزرگسالان) می‌تواند به کبد آسیب برساند. از مصرف همزمان چند داروی حاوی استامینوفن خودداری کنید و در صورت مصرف داروهای جدید، به عوارض جانبی احتمالی مانند خستگی، تهوع، خارش، زردی پوست یا چشم توجه داشته باشید و در صورت مشاهده هرگونه علامت، با پزشک مشورت کنید. برخی مکمل‌ها و داروهای گیاهی نیز می‌توانند باعث آسیب کبدی شوند.
**رژیم غذایی متنوع و سالم:** مصرف انواع میوه‌ها و سبزیجات با رنگ‌های مختلف (رنگی کمانی) برای دریافت مواد مغذی و فیبر ضروری است. از مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند شیرینی‌های صنعتی و نان سفید پرهیز کنید و به جای آن از غلات کامل استفاده کنید. مقدار متعادلی از گوشت، لبنیات و چربی‌های سالم (تک غیراشباع و چند غیراشباع) از منابعی مانند آجیل، ماهی و روغن‌های گیاهی نیز در رژیم غذایی بگنجانید.
**کنترل وزن:** نگهداری شاخص توده بدنی (BMI) بین ۱۸ تا ۲۵ برای سلامت کبد اهمیت دارد. ورزش و رژیم غذایی متعادل بهترین راه برای حفظ وزن سالم و کاهش خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی است.
**ورزش منظم:** ورزش به حفظ BMI در محدوده سالم، بهبود عملکرد انسولین و سوزاندن تری گلیسیرید کمک می‌کند.
**رعایت بهداشت:** شستشوی مرتب دست‌ها، به‌خصوص قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی، برای پیشگیری از عفونت‌های کبدی مانند هپاتیت A ضروری است. از تماس با مواد شیمیایی و سموم موجود در شوینده‌ها، حشره‌کش‌ها و… نیز باید اجتناب کرد و در صورت استفاده از این مواد، از ماسک و دستکش استفاده کنید.
**پیشگیری از هپاتیت:** هپاتیت ویروسی، دشمن اصلی کبد است. برای پیشگیری از آن، از روابط جنسی محافظت نشده و استفاده از سرنگ‌های آلوده پرهیز کنید. در صورت تزریق داروهای غیرقانونی یا انجام تاتو در سالن‌های غیربهداشتی، آزمایش هپاتیت C ضروری است. واکسن هپاتیت A و B موجود است، اما متاسفانه واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد.
