تابستان کم‌بارش؛ زنگ هشداری برای آب و کشاورزی ایران
بررسی داده‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که از ابتدای فصل تابستان تا ۱۳ شهریور به‌طور میانگین تنها ۴.۹ میلی‌متر باران باریده، در حالی که بلندمدت این رقم ۸.۵ میلی‌متر است. کاهش ۴۳ درصدی بارش در تابستان امسال، بی‌سابقه نیست اما اثرات آن بر منابع آب سطحی و زیرزمینی، کشاورزی و مصارف شرب و صنعت را نباید نادیده گرفت.
روند بارش در بازه‌های مختلف
هفته گذشته (۷ روز منتهی به ۱۳ شهریور) تنها ۰.۷ میلی‌متر بارش ثبت شد که نسبت به میانگین بلندمدت هفت‌روزه (۰.۸ میلی‌متر) با ۵.۱ درصد کاهش همراه بود. از ابتدای شهریور تاکنون بارش متوسط کشور ۱ میلی‌متر گزارش شده که ۳۷ درصد کمتر از ۱.۶ میلی‌متر بلندمدت است.
با آغاز سال آبی جدید (از اول مهر سال گذشته) تاکنون نیز مجموع بارش‌ها به ۱۳۹.۲ میلی‌متر رسیده که در مقایسه با میانگین ۲۳۲.۲ میلی‌متر بلندمدت حاکی از کاهش بیش از ۴۰ درصدی است.
استان‌های درگیر بی‌بارشی شدید
بررسی پهنه‌ای میزان بارش از مهر سال گذشته تا نیمه شهریور نشان می‌دهد همه استان‌ها کمتر از نرمال باریده‌اند، اما دو استان زیر در صدر کاهش بارش قرار دارند:
- سیستان و بلوچستان: ۷۱.۳ درصد کمتر از حد نرمال
- هرمزگان: ۷۰.۷ درصد کاهش
استان تهران نیز با دریافت تنها ۱۴۲.۵ میلی‌متر بارش در مقابل میانگین بلندمدت ۲۷۶.۲ میلی‌متر، کاهش نزدیک به ۴۸.۴ درصدی را تجربه کرده است.
پیامدها و راهکارها
این روند کم‌بارشی تابستانه، تراز سدها را پایین می‌برد، نفوذ پذیری خاک را کاهش می‌دهد و فشار بر سفره‌های زیرزمینی را تشدید می‌کند. بخش کشاورزی در روستاها و شهرهای کوچک با تنش آبی مواجه است و مصرف برق برای پمپاژ آب افزایش می‌یابد. برای مدیریت بهینه منابع آب و کاهش ریسک خشک‌سالی، توجه به چند محور کلیدی ضروری است:
- تجهیز مزارع به سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و تحت فشار به‌منظور کمینه کردن هدررفت
- بهره‌برداری از روش‌های نوین ذخیره‌سازی آب باران (مثل آبخیزداری و تونل‌های نفوذ آب)
اجرای این تدابیر در کنار اصلاح الگوی مصرف شهری و صنعت، گامی مهم در عبور از فصل کم‌آبی و تضمین پایداری منابع آب کشور به شمار می‌آید.
میثم قدیری، یکی از روزنامه‌نگاران برجسته و کارکشته در حوزه رسانه‌ای کشور است که سال‌ها در مجله‌های خبری مختلف به فعالیت پرداخته است. او به دلیل داشتن دیدی عمیق و تحلیلی نسبت به مسائل سیاسی و اقتصادی و…به عنوان یک منبع خبری قابل اعتماد شناخته می‌شود.
