بروز سالانه ۱۵۰۰۰۰ سکته مغزی در کشور

## سکته مغزی: زمان طلایی برای نجات جان

۲۹ اکتبر، روز جهانی سکته مغزی است و این روز، فرصتی برای یادآوری اهمیت پیشگیری و اقدامات فوری در صورت وقوع این بیماری است. هر ساله، حدود ۱۵۰ هزار نفر در ایران دچار سکته مغزی می شوند. این آمار، نشان دهنده ضرورت توجه ویژه به این بیماری و آموزش جامعه در خصوص علائم هشدار دهنده و زمان طلایی درمان است.

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در مدیریت سکته مغزی، مدیریت زمان طلایی تشخیص و مداخله درمانی اولیه است. این زمان ۳ تا ۶ ساعت اول بروز سکته است. آگاهی جامعه در خصوص علائم هشدار دهنده سکته مغزی و تماس فوری با اورژانس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

در حال حاضر، بیش از ۱۱۰ مرکز درمانی در کشور، قابلیت پذیرش و درمان بیماران کد ۷۲۴ را دارا هستند. این کد، شامل خدماتی است که برای بیمار با علائم سکته حاد مغزی در هفت روز هفته و ۲۴ ساعت شبانه روز ارائه می شود.

همچنین، در حال حاضر ۱۰ مرکز تخصصی مداخلات عروقی سکته مغزی در کشور وجود دارد که مجهز به دستگاه آنژیوگرافی هستند. هدف گذاری شده است که در یکی دو سال آینده، تعداد این مراکز به ۲۰ مرکز افزایش یابد.

میانگین سن بروز سکته مغزی در کشور ۶۵ تا ۷۰ سال است. بیمارستان‌های مجری برنامه ۷۲۴ دارای واحدهای SCU هستند که بیماران سکته مغزی در این بخش ها بستری شده و خدمات و درمان های ویژه ای به آنها ارائه می شود.

آمار جهانی بروز سکته مغزی ۱۳۹ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.

تمامی ناوگان اورژانس پیش بیمارستانی کشور با کد ۷۲۴ آشنا هستند و کد سما (سکته مغزی اورژانس پیش بیمارستانی) نیز جهت مدیریت زمان و درمان بیماران با احتمال سکته مغزی اجرا می شود. اورژانس به محض دریافت تماس شهروندان، سریعاً به محل اعزام شده و در کوتاه ترین زمان بیمار به نزدیک ترین بیمارستان مجری درمان سکته های حاد مغزی، منتقل می شود.

در یک مطالعه در کشور، میزان مرگ و میر در بیماران سکته مغزی که به مراکز درمانی منتقل شده اند، ۱۹.۸ درصد بوده است. اما براساس اطلاعات ثبت شده در سامانه پرونده الکترونیک سلامت، این آمار حدود ۱۲ درصد است.

## اقدامات اولیه در صورت بروز سکته مغزی

در صورت مشاهده علائم سکته مغزی در فردی، باید به سرعت با اورژانس تماس گرفته و تا رسیدن آمبولانس اقدامات اولیه را انجام دهید:

* سعی کنید راه تنفس فرد را باز کنید.
* در صورت کاهش سطح هوشیاری یا استفراغ، فرد را به آرامی به یک طرف برگردانید تا از برگشت مایع استفراغی به راه هوایی جلوگیری شود.

## ارائه خدمات توانبخشی

در برنامه ملی مدیریت درمان سکته های حاد مغزی، ارائه خدمات توانبخشی به بیماران سکته مغزی نیز در نظر گرفته شده است. این خدمات شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی و گفتار درمانی است. در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۰ درصد بیماران سکته مغزی در مراکز مجری این برنامه، خدمات توانبخشی را دریافت کرده اند. هدف این است که خدمات توانبخشی در تمامی این مراکز توسعه یافته و تعداد بیشتر بیماران از این خدمات جامع بهره مند شوند.

## علائم سکته مغزی

علائم هشدار دهنده بروز سکته مغزی شامل علائم زیر است:

* گیجی
* سفتی گردن
* اشکال در صحبت کردن
* عدم درک مطلب دیگران
* بی حسی صورت و یا دست و پا
* دوبینی
* تاری دید
* نابینایی در یک یا دو چشم
* سردرد شدید همراه با حالت تهوع و گیجی
* اشکال در راه رفتن
* عدم تعادل
* تشنج

هر کدام از این علائم ممکن است به تنهایی یا در کنار برخی علائم دیگر در یک فرد ظاهر شده و هشدار دهنده وقوع سکته مغزی باشد.

## زمان مهمترین عامل در بهبود

زمان، مهمترین عامل در بهبود بیماران سکته مغزی است. سکته مغزی بیماری خاموش است، افراد بدون هیچ علتی تعادل، حافظه، کنترل عضلات و توانایی شناختی خود را به طور موقت از دست می دهند که موقت بودن این علائم نشان دهنده گذر از خطر نیست، بلکه فرد باید حالات خود را جدی بگیرد و به مراکز درمانی مراجعه کند.

## برنامه مدیریت سکته مغزی از راه دور

در آینده نزدیک، برنامه مدیریت درمان سکته مغزی از راه دور (تله استروک) در کشور اجرا خواهد شد. این برنامه به منظور ارائه خدمت به مناطق دور دست کشور قابل اجرا است. در این برنامه، مراکز بسیار تخصصی در سطح کشور تعیین شده و پزشکان نورولوژیست و سایر متخصصین به صورت آنلاین آماده دریافت اطلاعات بیمار و ارائه خدمت به بیماران در مراکز که امکانات درمانی و نیروی تخصصی برای درمان سکته مغزی ندارند، هستند. به این صورت که معاینات و آزمایشات بیمار با سیستم های الکترونیکی به مراکز پیشرفته مخابره و برای بیمار تصمیم گیری شده و اقدامات درمانی برای بیمار یا در همان مرکز انجام می شود یا بیمار به نزدیک ترین مرکزی که امکانات پیشرفته تری برای اقدام درمانی مناسب بیمار دارد، منتقل می شود.