کمبود شدید پزشک اطفال در ایران زنگ خطر را برای آینده سلامت کودکان به صدا درآورد
ایران با یک بحران رو به رشد در حوزه سلامت کودکان مواجه است: کاهش چشمگیر علاقهمندی به رشته تخصصی اطفال که صندلیهای رزیدنتی را در دانشگاههای علوم پزشکی خالی میگذارد. این روند نگرانکننده، آینده نظام سلامت کشور و دسترسی میلیونها کودک به خدمات تخصصی را به شدت تهدید میکند. در حالی که نیاز به پزشک اطفال و تخصصهای مرتبط با بیماریهای کودکان بیش از هر زمان دیگری حیاتی به نظر میرسد، آمارها حاکی از افول این رشته بنیادین است.
`
`
چالش کمبود پزشک اطفال؛ تهدیدی جدی برای نسل آینده
روند کنونی گرایش به رشتههای تخصصی پزشکی در ایران، به ویژه تخصص اطفال، هشداری جدی برای سیاستگذاران و مسئولان حوزه سلامت محسوب میشود. این مساله نه تنها کیفیت خدمات درمانی را تحتالشعاع قرار میدهد، بلکه بر سلامت نسل آینده کشور نیز تأثیرات عمیقی خواهد گذاشت. متخصصان کودکان ستون اصلی حفظ سلامت نوزادان و خردسالان هستند و هرگونه خلل در این زمینه، عواقب جبرانناپذیری در پی خواهد داشت. محمد رئیسزاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی، با تاکید بر نقش بنیادی متخصصان کودکان، به شدت نسبت به کمبود رزیدنت اطفال و کاهش انگیزه پزشکان برای ورود به این رشته ابراز نگرانی کرده است. او معتقد است که سلامت کودک آینه تمامنمای عدالت و توسعه هر کشوری است و سرمایهگذاری امروز بر آن، ضامن جامعهای سالمتر در فردا خواهد بود.
صندلیهای خالی رزیدنتی اطفال؛ نمادی از یک ابربحران
آمار و ارقام ارائه شده از سوی مسئولان، عمق فاجعه را به خوبی نشان میدهد. طبق اظهارات رئیسزاده، بیش از ۷۰ درصد ظرفیت رزیدنتی اطفال در کشور خالی مانده است. این یعنی بخش عظیمی از سهمیههایی که میتوانستند به تربیت پزشکان متخصص اطفال اختصاص یابند، بلااستفاده باقی میمانند. علی ربانی، رئیس انجمن پزشکان کودکان ایران، وضعیت موجود را «اَبربحران» توصیف کرده و به ارقام تکاندهندهتری اشاره میکند: «در دومین مرکز مهم آموزشی کشور، از ۶۰ ظرفیت رزیدنتی تنها سه نفر پذیرفته شدهاند.» این آمارها نه تنها از کاهش بیسابقه تقاضا حکایت دارد، بلکه زنگ خطر جدی برای فرسایش این رشته مهم پزشکی است.
میزان خالی ماندن ظرفیت: بیش از ۷۰ درصد صندلیهای رزیدنتی اطفال در دانشگاهها.
نمونه موردی: پذیرش تنها ۳ نفر از ۶۰ ظرفیت در یکی از مراکز مهم آموزشی کشور.
ریشههای بحران: تعرفههای ناعادلانه و بیتوجهی ساختاری به پزشک اطفال
کارشناسان و مسئولان نظام سلامت، سه عامل اصلی را در بروز و تشدید این بحران شناسایی کردهاند که هر یک به نوبه خود به کاهش انگیزه برای انتخاب و ادامه فعالیت در رشته پزشک اطفال منجر شدهاند:
تعرفههای غیرواقعی و بسیار پایین: بخش عمده درآمد متخصصان اطفال از طریق ویزیت تامین میشود. به گفته رئیسزاده، تعرفه ویزیت در کشور به شدت تضعیف شده و تقریباً صد درصد از ارزش واقعی خود در دهههای گذشته عقب مانده است. این موضوع انگیزه مالی را برای ورود به این رشته به شدت کاهش میدهد. رئیس انجمن پزشکان کودکان ایران نیز با اشاره به مصوبه قانونی مجلس برای تعیین تعرفه بر اساس قیمت تمامشده خدمات، تاکید میکند که تعرفههای فعلی چندین برابر کمتر از هزینه واقعی خدمات پزشکی است.
رفتار نامناسب ساختارهای حاکمیت: نحوه برخورد با جامعه پزشکی، به ویژه پزشکان اطفال، از سوی برخی ساختارهای حاکمیتی، فضای ناامیدی و سرخوردگی را تشدید کرده است. تعهدات اجباری و شرایط کاری نامناسب پس از فارغالتحصیلی، از جمله کار ساعتی برای بیمهها تا زمان مجوز فعالیت در مراکز استان، با اصول عدالت و شأن حرفهای پزشک اطفال مغایرت دارد.
طفره رفتن بیمهها از پرداختهای واقعی: عدم پرداخت به موقع و واقعی حقالزحمه خدمات از سوی سازمانهای بیمهگر، بار مالی سنگینی را بر دوش پزشکان اطفال قرار داده و مشکلات معیشتی آنها را دوچندان کرده است.
پیامدهای فاجعهبار کمبود پزشک اطفال برای سلامت جامعه
استمرار وضعیت فعلی، میتواند پیامدهای بسیار خطرناکی برای نظام سلامت کشور و به ویژه سلامت کودکان داشته باشد. مهمترین این پیامدها عبارتند از:
کاهش کیفیت خدمات درمانی و تشخیصی: در صورت کمبود متخصص اطفال، والدین ناچار خواهند شد فرزندان خود را برای ویزیت نزد پزشکان غیرمرتبط با رشته کودکان ببرند که این امر به کاهش کیفیت تشخیص و درمان بیماریهای کودکان منجر میشود و سلامت آنها را به خطر میاندازد.
طولانی شدن نوبتهای ویزیت و درمان: حتی در حال حاضر نیز شاهد سفرهای درمانی از اقصی نقاط کشور به پایتخت و شهرهای بزرگ برای درمان کودکان هستیم. با تشدید کمبود پزشک اطفال، نوبتدهی برای ویزیت و دریافت خدمات تخصصی بسیار طولانی خواهد شد و دسترسی به مراقبتهای فوری و تخصصی را دشوار میکند.
وابستگی به نیروهای مهاجر یا پزشکان خارجی: در نهایت، کشور ممکن است مجبور شود برای جبران کمبود، به جذب پزشکان اطفال از خارج از کشور روی آورد که خود چالشهای جدیدی نظیر عدم آشنایی با فرهنگ و سیستم سلامت داخلی و مسائل زبانی را به همراه خواهد داشت.
فرسایش نیروهای متخصص و خروج از چرخه درمان: پزشکان باتجربه اطفال به دلیل مشکلات معیشتی و شرایط کاری نامساعد، یکی پس از دیگری از چرخه درمان خارج شده و رزیدنتهای جوان نیز قادر به تامین هزینههای اولیه زندگی و گذراندن دوره آموزشی خود نیستند، که این خود به مهاجرت نخبگان پزشکی دامن میزند.
راهکارهای فوری برای نجات آینده سلامت کودکان ایران
متخصصان و دلسوزان حوزه سلامت بر این باورند که هنوز برای نجات رشته اطفال دیر نشده است، اما نیازمند تصمیمات شجاعانه، هماهنگ و اقدامات فوری است. مهمترین راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:
افزایش معنادار تعرفه ویزیت اطفال: رئیس کل سازمان نظام پزشکی پیشنهاد کرده است که تعرفه ویزیت اطفال حداقل دو برابر شود. این اقدام باید با تخصیص منابع جدید از سوی دولت و مجلس برای سازمانهای بیمهگر همراه باشد تا بار مالی آن بر مردم تحمیل نشود و عدالت در پرداختها برقرار شود.
اصلاح ساختارهای حاکمیتی و حمایت از پزشکان اطفال: رویکردهای دستوری و تعهدات اجباری باید مورد بازنگری قرار گیرد. ایجاد محیطی حمایتی، محترمانه و امن برای جامعه پزشکی، به ویژه متخصصان اطفال، میتواند به افزایش انگیزه، حفظ نیروهای متخصص و جلوگیری از فرسایش و مهاجرت آنها کمک کند.
پرداختهای واقعی و به موقع بیمهها: سازمانهای بیمهگر باید موظف شوند حقالزحمه واقعی خدمات را به موقع و بدون تاخیر پرداخت کنند تا از مشکلات معیشتی پزشکان کاسته شود و امنیت خاطر شغلی آنها تامین گردد.
ایجاد مشوقها برای ورود به رشته اطفال: علاوه بر اصلاح تعرفهها، میتوان با ارائه بورسیههای تحصیلی، تسهیلات رفاهی، ایجاد فرصتهای شغلی مناسب در مناطق محروم و حمایتهای آموزشی، انگیزه دانشجویان پزشکی را برای انتخاب رشته اطفال افزایش داد و استعدادهای برتر را به این حوزه جذب کرد.
بازنگری در سیاستهای کلان سلامت همگام با سیاستهای فرزندآوری: در شرایطی که بر فرزندآوری و افزایش جمعیت جوان تاکید میشود، غفلت از تامین زیرساختهای سلامت کودکان، از جمله تعداد کافی پزشک اطفال و تخصصهای مرتبط، میتواند به اهداف کلان جمعیتی کشور آسیب جدی وارد کرده و چرخه سلامت نسلهای آتی را مختل کند.
اگر دولت، مجلس و سایر نهادهای مرتبط، فوراً برای واقعیسازی تعرفهها، اصلاح پرداختها و حمایت همهجانبه از پزشکان اطفال اقدام نکنند، بحران فعلی به مرحلهای غیرقابل بازگشت خواهد رسید و این کودکان ایران هستند که تاوان این کمتوجهی و کوتاهی را در آینده خواهند پرداخت.
مطالب مرتبط
- زنگ خطر کمبود دارو به صدا درآمد؛ نگرانیها از وضعیت بحرانی ذخیره دارویی کشور
- هشدار جدی کارشناسان سلامت در پی شیوع گسترده و افزایش موارد ابتلا به آنفولانزا
- پیشرفتهای چشمگیر در درمان اچآیوی: زندگی عادی و توقف کامل انتقال ویروس
- هشدار جدی کارشناسان سلامت در پی شیوع گسترده و افزایش موارد ابتلا به آنفولانزا
میثم قدیری، یکی از روزنامهنگاران برجسته و کارکشته در حوزه رسانهای کشور است که سالها در مجلههای خبری مختلف به فعالیت پرداخته است. او به دلیل داشتن دیدی عمیق و تحلیلی نسبت به مسائل سیاسی و اقتصادی و…به عنوان یک منبع خبری قابل اعتماد شناخته میشود.
