هوش مصنوعی؛ دستیار قدرتمند اما نه جایگزین معماران
یک مدرس و پژوهشگر معماری با تاکید بر اینکه هوش مصنوعی هنوز قادر به ایفای نقش یک معمار حرفه‌ای نیست، اظهار داشت: با این حال، این فناوری نوین می‌تواند با ارائه ایده‌های نو و تسریع فرآیندهای طراحی، به معماران کمک شایانی نماید.
علی شجاعی در گفت‌وگو با خبرنگاران، ضمن گرامیداشت روز معمار و بررسی جایگاه هوش مصنوعی در معماری آینده، بیان کرد: امروزه کاربرد هوش مصنوعی در حوزه معماری رو به افزایش است و می‌تواند در مراحل طراحی، ساخت، مدیریت ساختمان‌ها و بهبود آن‌ها، یاری‌گر سازندگان و معماران باشد. این ابزار قابلیت پیش‌بینی هزینه‌ها، زمان، تولید نقشه‌های ساختمانی و ایجاد واقعیت مجازی در صنعت ساخت و ساز و معماری را داراست.
وی با اشاره به لزوم توجه به جوانب و چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی، افزود: این پدیده همانند سایر فناوری‌ها، دارای نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهایی است که باید با در نظر گرفتن آن‌ها با آن مواجه شد. به عبارت دیگر، ورود هوش مصنوعی به عرصه مشاغل نباید منجر به حذف مشاغل سنتی و تغییر در نقش‌های انسانی شود. علاوه بر این، مسئله امنیت داده‌ها و مدیریت صحیح اطلاعات نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
شجاعی در ادامه گفت: از سوی دیگر، در فرآیند معماری، به ویژه در مرحله پیش از طراحی، معمار عوامل متعددی از جمله اقلیم، اقتصاد، سنت و علایق انسانی را مد نظر قرار می‌دهد؛ در حالی که به نظر می‌رسد هوش مصنوعی با توانایی‌های فعلی خود، قادر به درک و تحلیل کامل این عوامل نیست.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: در این زمینه، هوش مصنوعی ممکن است به ظاهر گزینه‌های مناسبی ارائه دهد؛ اما این گزینه‌ها قطعا نیازمند پردازش انسانی هستند و سطح هوش مصنوعی هنوز به حدی نرسیده است که بتواند تمامی ملاحظات یک معمار حرفه‌ای را درک کرده و یک گزینه جامع و مناسب ارائه کند.
شجاعی با این حال، جذابیت‌های خاص هوش مصنوعی را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: به عنوان مثال، می‌توان تصویر فضای داخلی یک خانه را به هوش مصنوعی داد تا بر اساس خواسته‌های ما، ایده‌های جدیدی ارائه کند یا فرآیندی که توسط یک معمار در چند روز انجام می‌شود، با استفاده از هوش مصنوعی در چند ثانیه قابل انجام است.
وی افزود: همچنین، در حوزه طراحی وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها، استفاده از تجربیات گذشته و داده‌های موجود در اینترنت و ترکیب آن با درخواست معمار و دانشجو می‌تواند نتایج قابل توجهی به همراه داشته باشد.
این پژوهشگر اظهار داشت: اما در کشور ما، هوش مصنوعی هنوز به طور تخصصی و رسمی وارد حوزه معماری و صنایع مرتبط نشده است و در حال حاضر بیشتر در فضاهای آکادمیک و دانشجویی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در این زمینه نیز پیشرو هستند.
شجاعی با تاکید بر مواجهه قریب‌الوقوع با هوش مصنوعی و لزوم آمادگی برای استفاده صحیح از آن، افزود: زمانی که رایانه وارد عرصه معماری شد، برخی معتقد بودند که معماران حتما باید با دست طراحی کنند؛ اما ورود رایانه به حوزه معماری و طراحی آنچنان قوی بود که امروزه تصور یک معمار و طراح بدون استفاده از رایانه غیرممکن است.
وی ادامه داد: بنابراین، پدیده هوش مصنوعی نیز در آینده به همین شکل خواهد بود؛ اما استفاده از آن نباید مانع خلاقیت معماران شود و باید عواطف، احساسات انسانی، سنت‌ها، شرایط اقتصادی و سایر مواردی که یک معمار به طور سنتی در نظر می‌گیرد، در زمان استفاده از هوش مصنوعی نیز مد نظر قرار گیرند.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: هوش مصنوعی در حال حاضر شاید نتواند به عواطف انسانی، سنت‌ها و مفاهیم یک جامعه توجه داشته باشد؛ اما یک معمار و دانشجوی معماری به دلیل برخورداری از این قابلیت، می‌تواند نسبت به هوش مصنوعی برتری داشته باشد.
وی گفت: در حال حاضر، دانشگاه‌ها در حال تدوین مباحث اخلاقی استفاده از هوش مصنوعی در تهیه پژوهش‌ها و رساله‌های دانشگاهی هستند؛ اما هنوز به سطحی نرسیده‌ایم که بتوان گفت در بحث طراحی و فنی، به صورت نظام‌مند از ظرفیت‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنیم.
این مدرس دانشگاه در مورد راهکارهای ورود و استفاده صحیح از هوش مصنوعی در معماری، گفت: در وهله اول، نیازمند شناخت بیشتر و بهتر از هوش مصنوعی و شناسایی تخصصی فرصت‌ها و تهدیدهای آن هستیم. علاوه بر این، ضوابط اخلاقی و فنی متاثر از هوش مصنوعی باید شناسایی، تعریف و دستورالعمل‌ها و ضوابط لازم برای آن پیش‌بینی شود و سپس با توجه به این موارد، در عرصه معماری از آن استفاده کنیم.
