نقش پنهان باکتری‌های پوستی در محافظت در برابر آفتاب: کشفی جدید در علوم زیستی
دانشمندان به تازگی دریافته‌اند که باکتری‌های ساکن پوست انسان ممکن است نقشی کلیدی در محافظت از ما در برابر پرتوهای مضر فرابنفش (UV) خورشید ایفا کنند. این کشف، پنجره‌ای جدید به سوی درک تعاملات پیچیده میان میکروبیوم بدن و سلامت پوست می‌گشاید.
مکانیزم دفاعی پنهان پوست
بر اساس یافته‌های جدید، سلول‌های پوست ما در واکنش به پرتو فرابنفش خورشید، مولکولی به نام سیس-یوروکانیک اسید تولید می‌کنند. نکته شگفت‌انگیز اینجاست که برخی از گونه‌های باکتری‌های ساکن پوست، این مولکول را مصرف می‌کنند. این عمل باعث حذف ماده‌ای می‌شود که پیش از این با برخی از اثرات مضر ناشی از قرار گرفتن مکرر در معرض نور خورشید، از جمله افزایش خطر سرطان پوست، مرتبط دانسته شده بود.
ویجایکومار پاترا، متخصص زیست‌فناوری از دانشگاه لیون، می‌گوید: “ما مدت‌هاست می‌دانیم که پرتو فرابنفش، واکنش‌های ایمنی را در برابر آنتی‌ژن‌های محیطی روی سطح پوست تعدیل می‌کند و اخیراً نیز مشخص شده که میکروبیوم پوست در تنظیم این واکنش‌ها نقش دارد.” این پژوهشگران به ویژه شیفته این ایده شده بودند که میکروب‌های خاصی می‌توانند به طور فعال در اثرات پرتو فرابنفش دخالت داشته باشند یا حتی آن‌ها را خنثی کنند.
تیم تحقیقاتی، واکنش باکتری‌های آزمایشگاهی و همچنین باکتری‌های موجود روی پوست موش‌ها را به پرتو “فرابنفش نوع بی” (UVB) که عامل اصلی آفتاب‌سوختگی است، بررسی کردند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که گونه‌های خاصی از باکتری‌ها که معمولاً روی سطح بدن انسان و جوندگان یافت می‌شوند، می‌توانند مولکول سیس-یوروکانیک اسید را تجزیه کنند. این مولکول زمانی تولید می‌شود که یک مولکول دیگر در بیرونی‌ترین لایه پوست در معرض پرتو فرابنفش قرار بگیرد.
سیس-یوروکانیک اسید: شمشیری دو لبه
مطالعات پیشین نشان داده‌اند که سیس-یوروکانیک اسید می‌تواند با اتصال به گیرنده‌های سروتونین، سیستم ایمنی سلول‌های پوست را سرکوب کند. نگرانی‌هایی وجود دارد که این اتصال، همراه با توانایی این مولکول در آسیب رساندن به DNA، می‌تواند به سرطان پوست منجر شود. با این حال، دانشمندان همچنین دریافتند که اگر این مولکول به یک تومور پوستی تزریق شود، می‌تواند اثر معکوسی داشته باشد و با اسیدی کردن هسته تومور، سلول‌های سرطانی را از بین ببرد.
این یافته نشان می‌دهد که سیس-یوروکانیک اسید همیشه یک مولکول مخرب نیست، اما اگر در اطراف سلول‌های سالم تجمع یابد، می‌تواند مضر باشد. دقیقاً همینجاست که باکتری‌ها وارد عمل می‌شوند. پژوهشگران کشف کردند که باکتری‌های رایج پوست می‌توانند این مولکول را با استفاده از آنزیمی به نام یورکاناز تجزیه کنند. این فرآیند نشان می‌دهد که میکروبیوم پوست ما ممکن است نحوه تأثیر قرار گرفتن در معرض پرتو فرابنفش بر بدن ما را در بلندمدت تنظیم کند.
مارک ووکانسون، متخصص ایمنی‌شناسی پوست از مرکز بین‌المللی تحقیقات عفونت‌شناسی فرانسه، این کشف را مهم می‌داند: “این اولین بار است که ما یک پیوند متابولیک مستقیم را بین پرتو فرابنفش، یک مولکول جداشده از میزبان، و رفتار باکتریایی که بر عملکرد ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد، نشان می‌دهیم.”
کاربردهای درمانی و آینده تحقیقات
با این حال، بدیهی است که این باکتری‌ها به تنهایی نمی‌توانند از عهده محافظت کامل پوست در برابر آفتاب برآیند. به همین دلیل، افراد همچنان در صورت نادیده گرفتن اقدامات ایمنی توصیه شده توسط کارشناسان بهداشت، مانند استفاده از کرم ضد آفتاب و پوشش مناسب، به سرطان پوست مبتلا می‌شوند.
پیتر ولف، متخصص فوتودرماتولوژی از دانشگاه پزشکی گراتس اتریش، اظهار داشت: “این یافته‌ها دریچه‌ای را به سوی روش‌های جدیدی برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید باز می‌کنند. در اینجا ما نه تنها از پوست در برابر پرتو فرابنفش محافظت می‌کنیم، بلکه در نظر می‌گیریم که چگونه میکروب‌های ساکن پوست می‌توانند چشم‌انداز ایمنی را پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید تغییر دهند.”
این موضوع می‌تواند در طول نوردرمانی مفید باشد؛ روشی که از نور فرابنفش برای درمان بیماری‌هایی مانند آکنه یا اگزما استفاده می‌شود. حذف باکتری‌ها پیش از این درمان‌ها می‌تواند اثرات آن‌ها را افزایش دهد. از سوی دیگر، تولید محصولات حاوی آنزیم‌های یورکاناز می‌تواند به محافظت از سیستم ایمنی پوست کمک کند که به نوبه خود، شانس ابتلا به سرطان پوست را کاهش دهد.
این یافته‌ها بر اساس بررسی‌های آزمایشگاهی روی پوست و میکروبیوم موش‌ها به دست آمده‌اند. بنابراین، تمام کاربردهای انسانی این روش هنوز در حد گمانه‌زنی هستند و پیش از تأیید نهایی هرگونه محصول، مطالعات بیشتری مورد نیاز است. این مطالعه در “Journal of Investigative Dermatology” منتشر شده است.
