عطسه را نگه دارید این بلا سرتان می‌آید
## عطسه؛ یک مکانیزم دفاعی با عواقب بالقوه خطرناک
تصور کنید روده فردی در اثر یک حادثه در شکمش پاره شود. آیا به ذهن شما خطور می کند که یک عمل ساده و بی ضرر مانند عطسه کردن می تواند چنین آسیبی را به دنبال داشته باشد؟ اخیرا مردی در فلوریدا، آمریکا به این تجربه هولناک دچار شد.
این مرد که به تازگی تحت عمل جراحی شکم قرار گرفته بود و با مشکل ترمیم زخم و باز شدن آن مواجه بود، در حین صبحانه ابتدا عطسه کرد و سپس سرفه اش شدت گرفت. ناگهان احساس درد شدید و رطوبت در ناحیه پایین شکمش به او دست داد. با بررسی متوجه شد چند حلقه از روده اش از شکاف زخم التیام نیافته بیرون زده است. این مرد برای جراحی اورژانسی به بیمارستان منتقل شد و روده هایش به داخل شکمش بازگردانده شدند.
عطسه به طور طبیعی یک مکانیزم حفاظتی است که عوامل بالقوه مضر مانند گرد و غبار، باکتری ها و ویروس ها را از سیستم تنفسی خارج می کند. این فرایند توسط مرکز عطسه در بصل النخاع، مرکز کنترل عملکردهای خودکار بدن مانند تنفس، مدیریت می شود. محرک هایی مانند ورود مواد تحریک کننده به پوشش بینی و مجاری تنفسی، تکانه هایی به این مرکز می فرستند که فرایند عطسه را آغاز می کند.
در پاسخ به این تحریک، چشم ها، گلو و دهان بسته شده و در حالی که عضلات قفسه سینه منقبض می شوند، ریه ها فشرده می شوند تا هوا با سرعت زیاد (گاهی تا 15.9 متر بر ثانیه) از طریق دستگاه تنفسی خارج شود.
با وجود این مزایا، عطسه گاهی اوقات می تواند به خطری جدی تبدیل شود.
به عنوان مثال عطسه شدید می تواند باعث بیرون زدگی ریه از طریق عضلات بین دنده ای شود که معمولا در نتیجه ضعف عضلانی ناشی از چاقی شدید، بیماری انسدادی مزمن ریه، دیابت یا سیگار کشیدن رخ می دهد.
همچنین مواردی وجود دارد که عطسه باعث پارگی بافت های ظریف ریه می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که هوا با فشار بالا در اعماق ریه وارد فضای بین سینه و ریه می شود و به ریه از یک یا هر دو طرف فشار وارد می کند.
ریه تنها عضو بدن نیست که ممکن است در اثر عطسه دچار آسیب شود. از پارگی پوشش ظریف مغز به دلیل عطسه که نوعی سکته مغزی به دنبال دارد و در غیاب تشخیص و درمان فوری می تواند کشنده باشد نیز گزارش هایی وجود دارد. عطسه حتی اگر این پوشش ظریف را پاره نکند، می تواند بر مغز تاثیر بگذارد و در مواردی ضعف در یک طرف بدن یا اختلال بینایی را به دنبال داشته باشد.
عطسه فشار خون را نیز افزایش می دهد که می تواند برای رگ های خونی آسیب جدی ایجاد کند. همچنین می تواند باعث شکاف یا پارگی آئورت و خونریزی شود که میزان مرگ و میر ناشی از آن در عرض 48 ساعت پس از حادثه، 50 درصد است.
آسیب دیدن و گرفتگی کمر موقع عطسه کردن نیز بسیار رایج است اما این تنها آسیب استخوانی عطسه نیست. برخی گزارش ها از شکستگی استخوان های اطراف چشم، و استخوان گوش خبر می دهند. همچنین ایمپلنت های دندانی هم به دلیل عطسه شدید ممکن است جابه جا شوند و صدمه ببینند.
عطسه خروج بی اختیار مایعات از بدن مانند ادرار را هم به دنبال دارد که معمولا، در افرادی که به دلیل بارداری، زایمان، چاقی، یائسگی و ضربه فیزیکی یا آسیب عصبی، لگن ضعیفی دارند، مشهود است.
**عطسه را نگه ندارید**
با توجه به صدماتی که عطسه کردن ممکن است به بار آورد، شاید فکر کنید که بهتر است عطسه را نگه دارید اما این کار بسیار خطرناک است. در سال 2023، مردی اسکاتلندی که با بستن دهان و بینی اش عطسه کرد، دچار پارگی نای شد.
بستن راه های تنفسی موجب می شود فشار ایجاد شده از عطسه در سیستم تنفسی، گاه تا 20 برابر افزایش یابد و از آنجایی که راه های تنفسی بسته نگهداشته شده، این فشار را اندام ها جذب می کنند.
ناگفته نماند که بدن ما به خوبی با عطسه کردن سازگار شده است، بنابراین جای نگرانی نیست و بسیاری از این صدمات در موارد نادر و خاص رخ می دهند. حتی اگر مانند دونا گریفیتس باشید که 976 روز عطسه کرد یا مثل یی یانگ که بلندترین صدای ثبت شده عطسه با شدت 176 دسی بل، معادل صدای پرواز یک موشک، به نامش ثبت شده است.
