سن ۴۹ سالگی: نقطه اوج کاهش فعالیت بدنی و تغییرات مغزی
متخصصان در یافته‌ای جدید، سن ۴۹ سالگی را به عنوان نقطه‌ای کلیدی شناسایی کرده‌اند که در آن فعالیت بدنی افراد به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. این تغییر نه تنها به دلیل تحلیل عضلانی با افزایش سن، بلکه به علت دگرگونی‌هایی در بخش‌های حیاتی مغز است که مسئول کنترل تکانه‌های عصبی هستند.
ارتباط مغز و فعالیت بدنی
تیموتی موریس، استادیار فیزیوتراپی، حرکت انسان و علوم توانبخشی و از نویسندگان این مقاله، می‌گوید: “ما دریافتیم که مغز می‌تواند تا حدی تفاوت در رفتارهای مربوط به فعالیت بدنی افراد را پیش‌بینی کند.” برای دستیابی به این نتایج، موریس و تیمش داده‌های جمع‌آوری شده توسط مرکز پیری و علوم اعصاب کمبریج را تحلیل کردند. آنها بر مطالعه‌ای متمرکز شدند که شرکت‌کنندگان بزرگسال بین ۱۸ تا ۸۱ سال را شامل می‌شد. این مطالعه شامل داده‌های خوداظهاری مربوط به ورزش و اسکن‌های MRI مغز شرکت‌کنندگان بود و از یک تکنیک آماری پیشرفته برای شناسایی سن کاهش فعالیت بدنی استفاده کرد.
تغییرات در شبکه برجسته‌ساز مغز
در حالی که پیشتر می‌دانستیم با افزایش سن، افراد معمولاً کمتر فعال می‌شوند و توده عضلانی و تحرکشان را از دست می‌دهند، تمرکز اصلی این پژوهش بر درک چگونگی تغییر توانایی فرد برای تمرکز، برنامه‌ریزی و اجرای اهداف، از جمله فرایندهایی مانند حافظه فعال و خودکنترلی، است.
نظریه مطرح شده در این پژوهش این است که پیری به تغییراتی در شبکه برجسته‌ساز (salience network) مغز منجر می‌شود. این شبکه از ساختارهایی در مغز تشکیل شده است که به ما در تطبیق با محیط‌های مشخص کمک می‌کنند و این تغییرات، موجب دگرگونی در فعالیت بدنی می‌شوند. شبکه برجسته‌ساز مغز مسئول شناسایی اطلاعات مهم و رده‌بندی ایده‌هایی است که از «شبکه حالت پیش‌فرض (default mode network)» ظهور می‌کنند و از این طریق به بروز خلاقیت در فرد نیز یاری می‌رسانند.
موریس توضیح داد: “آنچه در این مطالعه دریافتیم این است که این شبکه نه تنها با فعالیت بدنی در طول عمر مرتبط است، بلکه در این ارتباط معکوس نقش واسطه‌ای ایفا می‌کند. بنابراین، زمانی که رابطه بین سن و فعالیت بدنی عکس می‌شود، این شبکه برجسته‌ساز است که در این رابطه نقش واسطه را بازی می‌کند.”
اهمیت حفظ فعالیت بدنی در میانسالی
به گفته این فیزیوتراپ، هرچند تاکنون محدوده این سن شناسایی شده، اما برای آگاهی از علت و جزئیات این فرآیند، تحقیقات بیشتری نیاز است. او تأکید می‌کند: “ما با هدف تقویت آن دسته از منابع شناختی که به افراد کمک می‌کنند به فعالیت بدنی بپردازند، باید اطمینان حاصل کنیم که افراد در سراسر میانسالی، فعالیت بدنی خود را حفظ می‌کنند، یعنی مدت‌ها پیش از شروع مشاهده کاهش فعالیت بدنی که تا حدودی ناشی از سازوکارهای مغز است.”
این مقاله اخیراً در مجله تخصصی «پیری‌شناسی (Journal of Gerontology)» منتشر شده است. این یافته‌ها اهمیت توجه به سلامت مغز در کنار سلامت جسمانی را بیش از پیش آشکار می‌سازد و بر لزوم ترویج فعالیت بدنی مستمر در تمام طول زندگی، به ویژه در دوران میانسالی، تأکید می‌کند.
