تداوم بحران دریاچه ارومیه: ورود کمتر از ۵ درصد تعهدات آبی از آذربایجان شرقی
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی از وضعیت نگران‌کننده ورود آب به دریاچه ارومیه خبر داده است. با وجود اینکه دریاچه ارومیه در مرز میان دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار دارد، متأسفانه میزان تحقق تعهدات آبی از سوی استان آذربایجان شرقی بسیار پایین و کمتر از ۵ درصد بوده است. این کمبود جدی آب، روند بحرانی کاهش تراز دریاچه را تشدید کرده است.
کاهش شدید ورودی آب از رودخانه‌های شرقی
حجت جباری، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، اعلام کرد که بر اساس آمار، کل حجم جریان ورودی به دریاچه ارومیه در سال آبی جاری (۱۴۰۳-۱۴۰۴) تا تاریخ ۱۱ خرداد، ۴۴۰ میلیون مترمکعب بوده است. اما از این میزان، تنها هشت میلیون مترمکعب از طریق رودخانه‌های منتهی به دریاچه در استان آذربایجان شرقی تأمین شده است. این مقدار، حتی به یک دهم تعهدات آبی این استان هم نمی‌رسد.
رودخانه‌ها و مسیل‌های مهمی چون قلعه‌چای، صوفی‌چای، لیلان‌چای، آذرشهرچای، گنبدچای و آجی‌چای در حوزه استان آذربایجان شرقی قرار دارند، اما بررسی‌های میدانی و داده‌های رسمی نشان می‌دهد که این استان در سال‌های گذشته به وظایف خود در تأمین حقابه دریاچه به درستی عمل نکرده است. بخش قابل توجهی از همین مقدار ناچیز ورودی نیز در مصب رودخانه‌ها تبخیر می‌شود و به طور کامل به دریاچه نمی‌رسد.
تأخیر در پروژه‌های تصفیه‌خانه‌ها و پیامدهای زیست‌محیطی
جباری به پروژه‌های سخت‌افزاری کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه نیز اشاره کرد. یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها، تکمیل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهرهای تبریز و ارومیه و انتقال پساب استانداردسازی‌شده به دریاچه ارومیه بود. طبق برنامه، مقرر شده بود سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب از تبریز و ۵۲ میلیون مترمکعب از ارومیه به دریاچه منتقل شود. با این حال، با گذشت بیش از چهار سال از تکمیل پروژه‌ها، هنوز هدف تعیین شده برای تصفیه‌خانه شهر تبریز محقق نشده است.
هشدار نسبت به آینده دریاچه و امنیت زیستی منطقه
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با هشدار نسبت به روند کاهش تراز سطح آب دریاچه ارومیه، تأکید کرد: “ادامه این روند بحران‌زا، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای اکوسیستم شمال‌غرب کشور و سلامت هزاران نفر از ساکنان این منطقه به دنبال داشته باشد. هرگونه اهمال در این زمینه، نه تنها آسیب‌های محیط زیستی را افزایش می‌دهد، بلکه امنیت زیستی و انسانی منطقه را نیز تهدید خواهد کرد.”
بحران دریاچه ارومیه، فراتر از یک مسئله زیست‌محیطی، به یک چالش اجتماعی و اقتصادی برای منطقه تبدیل شده است. ریزگردها و نمک‌فشان‌های ناشی از خشک شدن دریاچه، سلامت مردم را به خطر انداخته و کشاورزی منطقه را با چالش‌های جدی روبرو کرده است. آیا با وجود این هشدارها و عواقب جدی، استان‌های درگیر در تأمین حقابه دریاچه، به تعهدات خود عمل خواهند کرد تا از فاجعه‌ای بزرگتر جلوگیری شود؟
