«به»؛ از باغ‌های سنتی فارس تا کارخانه‌های فرآوری — چشم‌انداز برداشت ۲۲ هزار تنی
استان فارس امسال آماده برداشت بیش از ۲۲ هزار تُن میوه «بِه» از حدود ۱۸۰۰ هکتار باغ است، رقمی که این استان را در جایگاه سوم کشوری پس از اصفهان و کرمان قرار می‌دهد و نشان می‌دهد تولید این میوه سنتی هنوز ظرفیت‌های اقتصادی و توسعه‌ای زیادی دارد. مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی فارس خبر از آغاز فصل برداشت و برنامه‌ریزی برای علمی‌سازی کشت «بِه» داده است؛ حرکتی که می‌تواند از صرفاً تولید خام به سمت ارزش‌افزوده و اشتغال محلی تغییر جهت دهد.
وضعیت کشت و پراکنش جغرافیایی
برداشت از اواخر شهریور در برخی مناطق مانند فسا آغاز شده و تا پایان آبان در مناطق سردتر مانند سرچهان ادامه خواهد یافت. شهرستان‌های نی‌ریز، اقلید و بوانات بیشترین سطح زیرکشت و سهم تولید را به خود اختصاص می‌دهند، و ارقام محلی و «اصفهانی» در میان کشاورزان رایج‌اند. بخشی از محصول برای بازار داخلی مصرف می‌شود و بخش قابل‌توجهی نیز به سایر استان‌ها صادر می‌شود که نشان‌دهنده بازارپسندی و تقاضای پایدار برای این محصول است.
چرا توسعه علمی باغات اهمیت دارد
کشت «بِه» به روش‌های سنتی هنوز پایدار است اما محدودیت‌هایی دارد؛ نوسانات عملکرد، آسیب‌پذیری در برابر آفات و بیماری‌ها و بازدهی نه‌چندان بالا از جمله چالش‌ها هستند. جابجایی به سوی روش‌های علمی شامل استفاده از پایه‌های رویشی مقاوم مانند «کوئینز»، کاشت ارقام پربازده و مدیریت نوین تغذیه و آبیاری، می‌تواند:
- عملکرد را افزایش دهد و نوسان تولید را کاهش دهد؛
- مقاومت باغات را در برابر آفات و تنش‌های محیطی بالا ببرد.
ضرورت توسعه زنجیره ارزش و صنایع تبدیلی
یکی از کمبودهای ساختاری محصول «بِه» در استان، فقدان صنایع فرآوری و بسته‌بندی گسترده است؛ صنعتی که می‌تواند ارزش افزوده بسیار بیشتری نسبت به فروش میوه خام ایجاد کند. از مزایا و کارکردهای راه‌اندازی صنایع تبدیلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تولید مربا، کمپوت، پوره و عصاره‌های میوه که بازارهای داخلی و صادراتی را توسعه می‌دهد؛
- ایجاد اشتغال فصلی و دائمی در روستاها و شهرهای کوچک و افزایش ماندگاری درآمد کشاورزان.
تهدیدها و راهکارهای مدیریت ریسک
آفات و بیماری‌ها همچنان تهدیدی جدی برای باغ‌ها هستند؛ ترکیب آموزش کشاورزان، تست‌های تشخیص سریع، برنامه‌های مبارزه تلفیقی و استفاده از نهال‌ها و پایه‌های مقاوم ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راهکارها برای کاهش زیان است. علاوه بر این، توسعه شبکه مشاوره فنی و به‌کارگیری سیستم‌های آبیاری نوین می‌تواند مصرف آب را مدیریت کند و کیفیت میوه را بهبود بخشد.
پیشنهادات برای بهره‌برداری پایدار
- برنامه‌ریزی استانی برای توسعه زنجیره‌ی بازاریابی و فرآوری «بِه»، با مشارکت بخش خصوصی و تعاونی‌های کشاورزی؛
- تسهیل دسترسی باغداران به نهال‌های پایه‌دار و ارقام برتر، و راه‌اندازی سامانه مشاوره فنی و آموزش‌های مهارتی به‌صورت منطقه‌ای.
چشم‌انداز
با اجرای الگوی علمی در باغداری و سرمایه‌گذاری هدفمند در صنایع تبدیلی، فارس می‌تواند از تولیدکننده عمده «بِه» به قطب فرآوری و صادرات این محصول تبدیل شود. برداشت پیش‌بینی‌شده‌ی ۲۲ هزار تُنی امسال نه فقط عددی بر کاغذ، بلکه فرصتی برای تقویت معیشت کشاورزان، رونق صنایع غذایی محلی و افزایش نقش استان در بازار ملی و فراملی است؛ شرط لازم، هماهنگی سیاست‌گذارانه و حمایت عملی از کشاورزان تا کارخانه‌داران است.
میثم قدیری، یکی از روزنامه‌نگاران برجسته و کارکشته در حوزه رسانه‌ای کشور است که سال‌ها در مجله‌های خبری مختلف به فعالیت پرداخته است. او به دلیل داشتن دیدی عمیق و تحلیلی نسبت به مسائل سیاسی و اقتصادی و…به عنوان یک منبع خبری قابل اعتماد شناخته می‌شود.
