با این روش ها دیابت را کنترل کنید
بیماری دیابت، چالش سلامت جهانی
دیابت، بیماری مزمن و شایع در سطح جهان است. بر اساس آمار جهانی، بیش از 10 درصد از جمعیت بزرگسال (بین 20 تا 79 سال) به این بیماری مبتلا هستند، و حدود نیمی از این افراد از وضعیت خود بی‌خبرند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال 2045، یک نفر از هر هشت بزرگسال (حدود 783 میلیون نفر) با دیابت زندگی خواهند کرد. در ایران نیز، این بیماری شیوع بالایی دارد و حدود 13 درصد از جمعیت بالغ را در بر می‌گیرد. این رقم با احتساب افراد مبتلا به پیش‌دیابت، بسیار بیشتر خواهد بود.
انواع و ماهیت دیابت
دیابت نوعی اختلال متابولیکی است که با افزایش غیرطبیعی قند خون (گلوکز) مشخص می‌شود. دو نوع اصلی دیابت وجود دارد: نوع یک و نوع دو. دیابت بارداری نیز نوعی دیگر است که در حدود 12 درصد از زنان باردار رخ می‌دهد و به دلیل خطرات احتمالی برای مادر و جنین، نیازمند مدیریت دقیق است. علاوه بر این، انواع نادرتر دیابت مانند دیابت تک ژنی و دیابت ثانویه (در اثر بیماری‌های دیگر غدد درون‌ریز یا مصرف برخی داروها مثل کورتیکواستروئیدها) نیز وجود دارد.
علل بروز دیابت نوع یک و دو
دیابت نوع یک معمولاً در سنین پایین‌تر بروز می‌کند و ناشی از تخریب سلول‌های بتای پانکراس (تولید کننده انسولین) به دلیل فرایندهای خودایمنی است. برخلاف آن، دیابت نوع دو، شایع‌ترین نوع، عمدتاً به دلیل سبک زندگی نامناسب، چاقی، و کم‌تحرکی ایجاد می‌شود و معمولا در سنین بالاتر دیده می‌شود، هرچند می‌تواند در سنین پایین‌تر نیز به دلیل سبک زندگی ناسالم ظاهر شود. لازم به ذکر است که آسیب‌شناسی دیابت نوع یک و دو متفاوت است.
نقش وراثت در ابتلاء به دیابت
ژنتیک در ابتلاء به هر دو نوع دیابت نقش دارد، اما این نقش در دیابت نوع دو پیچیده‌تر است و در تعامل با سبک زندگی فرد قرار می‌گیرد. به طور کلی، نقش ژنتیک در دیابت نوع دو قوی‌تر است.
علائم دیابت
دیابت اغلب بدون علامت است. بنابراین، غربالگری به ویژه در افراد مسنتر (حتی بدون داشتن عوامل خطر) ضروری است. علائم کلاسیک دیابت مانند تشنگی بیش از حد، ادرار زیاد، کاهش وزن، و در موارد شدید، کما، بیشتر در دیابت نوع یک و در موارد پیشرفته نوع دو دیده می‌شوند.
غربالگری دیابت برای چه افرادی ضروری است؟
غربالگری دیابت برای افراد بالای 35 سال بدون داشتن عوامل خطر و برای افراد دارای اضافه وزن یا چاقی به ویژه در صورت وجود عوامل خطر مانند فشار خون بالا، چربی خون بالا، سابقه خانوادگی دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و… ضروری است. دیابت می‌تواند به عروق کوچک در کلیه‌ها، شبکیه چشم و اعصاب محیطی آسیب رسانده و منجر به سکته‌های مغزی و قلبی شود.
پیشگیری و کنترل دیابت
با توجه به شیوع بالای دیابت نوع دو، غربالگری به‌موقع، تشخیص زودهنگام و اصلاح سبک زندگی می‌تواند از ابتلاء به این بیماری پیشگیری یا آن را به تأخیر بیندازد. سبک زندگی سالم شامل حداقل 150 دقیقه فعالیت فیزیکی در هفته، رژیم غذایی مناسب و عدم استعمال دخانیات است.
تشخیص و درمان دیابت
دکتر یعقوبی بر اهمیت تشخیص و درمان به موقع دیابت تاکید کرد. تشخیص دیابت با آزمایش‌های قند خون ناشتا، قند خون دو ساعته پس از خوردن گلوکز، یا هموگلوبین A1C انجام می‌شود. درمان دیابت نوع یک عمدتا با تزریق انسولین است. در دیابت نوع دو، علاوه بر اصلاح سبک زندگی و داروهای خوراکی، در صورت نیاز انسولین تجویز می‌شود. کنترل به‌موقع عوارض دیابت و مدیریت مناسب فشار خون و چربی خون نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.
