آیا بازار مسکن قربانی «مسکن دولتی» شد؟
وزیر راه و شهرسازی در سفر اخیر خود به خراسان شمالی، عملکرد بانک مسکن در نهضت ملی مسکن را ستود. اما بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد این تقدیر، به دلایل متعددی، بی‌مورد است.
نخست، بانک مسکن نتوانسته است نیاز خانه‌اولی‌ها را برطرف کند و در بحران رکود مسکن، کمترین تاثیر را داشته است. به جای استفاده از مدل‌های نوین تامین مالی مسکن که در جهان مرسوم است، بانک مسکن از ابزارهای موثر و کارآمد غافل مانده است. در نتیجه، وام‌های مسکن، سهم ناچیزی از قیمت مسکن را پوشش می‌دهند و برای بسیاری از زوج‌های جوان، فاقد ارزش واقعی هستند. این بی‌توجهی، فشار زیادی بر بازار اجاره وارد کرده است.
دوم، بانک مسکن در احیای بافت‌های فرسوده، عملکرد ضعیفی از خود نشان داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که تنها 6 درصد از تسهیلات ساخت مسکن به این مناطق اختصاص یافته است، در حالی که ظرفیت ساخت صدها هزار واحد مسکونی در این مناطق وجود دارد و هزینه ساخت نیز به مراتب کمتر است. اما به نظر می‌رسد که سیاست‌های بانک مسکن، بافت‌های فرسوده را تحریم کرده است؛ چرا که نرخ سود تسهیلات برای این مناطق، بالاتر از پروژه‌های دولتی است.
سوم، بانک مسکن امروزه به جای پاسخگویی به تقاضای واقعی بازار مسکن، تمرکز خود را بر پروژه‌های دولتی گذاشته است. این در حالی است که در گذشته، بانک مسکن نقش اصلی در تامین مالی مسکن و احداث شهرک‌های مسکونی متعدد را بر عهده داشته است. شهرک‌هایی مانند اکباتان، نازی‌آباد و… مرهون تلاش‌های این بانک بودند. امروز اما، عملکرد آن با نیازهای واقعی مردم فاصله بسیاری دارد. حذف تسهیلات از بازار آزاد و انتقال آن به پروژه‌های دولتی، قابل ستایش نیست. تامین مالی موفق، پاسخگویی به تمامی تقاضاهاست، نه فقط بخشی از آن. حتی وام‌های تعمیرات مسکن نیز با مشکل مواجه هستند و پرداخت نمی‌شود.
کارشناسان اقتصادی، با استناد به تجربیات جهانی و عملکرد موفق بانک مسکن در گذشته، وضعیت فعلی را غیرقابل قبول دانسته و آن را عامل تشدید رکود مسکن می‌دانند. در حال حاضر، انباشت تقاضای برآورده نشده در بازار مسکن ایران، خروج از رکود را دشوارتر خواهد کرد.
