آموزش مفاهیم پایه و پرورش خلاقیت کودکان مکمل یکدیگر هستند
خلاقیت در آموزش و نقش آن در یادگیری کودکان
عضو هیئت علمی دانشگاه قم تأکید کرد که آموزش مفاهیم پایه و پرورش خلاقیت کودکان نه تنها در تضاد با یکدیگر نیستند، بلکه می‌توانند به‌عنوان دو رکن مکمل در فرآیند یادگیری عمل کنند. به گفته زهرا معارف‌وند، خلاقیت به معنای توانایی ترکیب و گسترش اطلاعات و مهارت‌ها برای یافتن راه‌حل‌های نوین است و این امر بدون آشنایی با مفاهیم پایه امکان‌پذیر نخواهد بود.
چالش‌های نظام آموزشی در پرورش خلاقیت
معارف‌وند با اشاره به وضعیت متون درسی در ایران گفت: تأکید بیش از حد بر حافظه‌محوری و تفکر همگرا، یکی از موانع اصلی بروز خلاقیت در دانش‌آموزان است. در حالی که در استانداردهای جهانی، آموزش بر تقویت تفکر واگرا و تولید ایده‌های متنوع متمرکز است، محتوای کتاب‌های درسی ایران همچنان بر حفظ مطالب و بازتولید دانش تأکید دارد.
ضرورت تحول در محتوای آموزشی
این استاد دانشگاه با اشاره به تغییرات محدود در کتاب‌های ریاضی و علوم طی دهه‌های اخیر، تأکید کرد که سرعت و عمق این اصلاحات کافی نبوده و نیازمند بازنگری تخصصی است. او افزود: تصور سنتی از مغز به‌عنوان انباری برای ذخیره اطلاعات باید جای خود را به دیدگاهی بدهد که بر آموزش مهارت حل مسئله و تفکر انتقادی تأکید دارد.
نقش ساختار آموزشی در تقویت یا محدود کردن خلاقیت
به گفته معارف‌وند، ساختار متمرکز آموزش و پرورش که تصمیم‌گیری درباره محتوا، روش تدریس و ارزشیابی را در سطح مرکزی انجام می‌دهد، فرصت خلاقیت را از معلمان و دانش‌آموزان سلب می‌کند. او پیشنهاد داد که نظام آموزشی به سمت ساختار نیمه‌متمرکز حرکت کند تا امکان نوآوری و ایده‌پردازی فراهم شود.
روش‌های تقویت خلاقیت در کلاس درس
معلمان می‌توانند با بهره‌گیری از روش‌هایی مانند بارش فکری و طرح پرسش‌های باز، زمینه بروز خلاقیت را در دانش‌آموزان ایجاد کنند.
- طرح پرسش‌هایی مانند «چگونه»، «اگر چه می‌شد» و «چرا» به جای پرسش‌های بسته، تفکر خلاق را تقویت می‌کند.
- پیوند دادن مفاهیم درسی با مسائل واقعی مانند محیط زیست، اقتصاد یا فناوری، موجب افزایش انگیزه و تولید راه‌حل‌های نوآورانه می‌شود.
آموزش مفاهیم پایه به شیوه خلاقانه
معارف‌وند تأکید کرد که حتی آموزش مفاهیم پایه نیز می‌تواند به صورت خلاقانه انجام شود. برای مثال، فرآیند فتوسنتز یا چرخه آب را می‌توان از طریق بازی و فعالیت‌های عملی به دانش‌آموزان آموزش داد. او افزود: تضاد واقعی میان محتوا و خلاقیت وجود ندارد، بلکه میان روش تدریس حافظه‌محور و روش تدریس خلاق تفاوت اساسی دیده می‌شود.
بازنگری در ارزشیابی و نقش معلم
این عضو هیئت علمی دانشگاه قم خاطرنشان کرد که آزمون‌های استاندارد به دلیل ماهیت حافظه‌محور خود، خلاقیت دانش‌آموزان را محدود می‌کنند. به باور او، اعتماد به تخصص معلمان و فراهم کردن آزادی عمل برای آنان می‌تواند از یکنواختی محتوا جلوگیری کرده و فرصت انتقال خلاقانه مفاهیم را فراهم کند.
جمع‌بندی
معارف‌وند در پایان تأکید کرد: نظام آموزشی باید از حالت صرفاً انتقال‌دهنده دانش به ابزاری برای هدایت و رشد تبدیل شود. آموزش مفاهیم پایه و پرورش خلاقیت کودکان زمانی به نتیجه مطلوب می‌رسد که ساختار آموزشی انعطاف‌پذیر باشد، معلمان فرصت نوآوری داشته باشند و ارزشیابی‌ها نیز بر اساس توانایی حل مسئله و تفکر خلاق طراحی شوند.
میثم قدیری، یکی از روزنامه‌نگاران برجسته و کارکشته در حوزه رسانه‌ای کشور است که سال‌ها در مجله‌های خبری مختلف به فعالیت پرداخته است. او به دلیل داشتن دیدی عمیق و تحلیلی نسبت به مسائل سیاسی و اقتصادی و…به عنوان یک منبع خبری قابل اعتماد شناخته می‌شود.
