آشنایی با افراد محروم از شرایط قانون کار
## قوانین حاکم بر اشتغال اتباع خارجی در ایران
در کشور ایران، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، قوانین و مقررات دقیقی برای استخدام اتباع خارجی وجود دارد. این قوانین با هدف حفظ بازار کار برای اتباع ایرانی و تضمین حقوق کارگران ایرانی وضع شده اند.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اشتغال را از وظایف مهم دولت می داند و در این راستا قانون کار کشور، شرایط و ضوابط مشخصی برای استخدام اتباع خارجی وضع کرده است. طبق ماده ۱۲۰ این قانون، اصل بر ممنوعیت اشتغال اتباع خارجی است، مگر در مواردی خاص که شرایط زیر را دارا باشند:
* دارا بودن روادید ورود با حق کار مشخص
* دریافت پروانه کار از وزارت کار
عدم رعایت این شرایط، منجر به باطل شدن قرارداد کار و عدم اعتبار آن می شود.
**موارد استثنا در اشتغال اتباع خارجی:**
بر اساس ماده ۱۲۲ قانون کار، چند مورد استثنا در این قانون وجود دارد و در این موارد صرفاً ارائه‌ی پروانه کار کفایت می کند:
* اتباع خارجی که حداقل ۱۰ سال مداوم در ایران اقامت داشته اند.
* اتباع خارجی که دارای همسر ایرانی هستند.
* مهاجران کشورهای بیگانه، به ویژه کشورهای اسلامی و پناهندگان سیاسی، با داشتن کارت معتبر مهاجرت یا پناهندگی و پس از موافقت کتبی وزارتخانه‌های کشور و امور خارجه.
**محرومیت از حقوق اجتماعی به حکم دادگاه:**
در برخی موارد، دادگاه‌ها به منظور حفظ امنیت اجتماعی و رعایت مصالح عمومی، ممکن است مجرمین را علاوه بر مجازات کیفری، از برخی حقوق اجتماعی نیز محروم کنند.
این محرومیت ها شامل موارد زیر می شود:
* منع از اشتغال به حرفه یا شغل خاص
* ممنوعیت از اقامت در مکان مشخص
* تبعید به شهر دیگری
در این موارد، قراردادهای کار منعقد شده توسط افراد محروم از حقوق اجتماعی، معتبر نخواهد بود.
**ممنوعیت تنظیم قرارداد با تاجر ورشکسته:**
ورشکستگی به وضعیت خاصی اطلاق می شود که صرفاً برای تجار حاصل می شود. این وضعیت به معنی توقف تاجر از پرداخت تعهدات مالی خود است.
بعد از صدور حکم ورشکستگی توسط دادگاه، تاجر از مداخله در اموال خود ممنوع می شود و مدیر تصفیه، مسئولیت مدیریت اموال او را برعهده می گیرد.
در این شرایط، هرگونه قرارداد منعقد شده توسط تاجر ورشکسته، معتبر نخواهد بود، به استثنای قرارداد کار به عنوان کارگر که به منظور تأمین معاش او و خانواده‌اش منعقد شده باشد.
**ممنوعیت اشتغال کارمندان دولت و بازنشستگان:**
کارمندان دولت از داشتن شغل دولتی دیگر، حتی در خارج از ساعت اداری، ممنوع هستند. همچنین بازنشستگان نیز مجاز به اشتغال در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و هر دستگاهی که از بودجه کل کشور استفاده می‌کند، نیستند.
**ممنوعیت اشتغال در مشاغل خاص:**
برخی مشاغل نیازمند مجوز و پروانه کار از مراجع قانونی هستند. به عنوان مثال، افراد برای اشتغال به شغل طبابت، باید دارای دانش‌نامه معتبر باشند. هرگونه قرارداد کار با افرادی که حق اشتغال در این مشاغل را ندارند، غیرقانونی و باطل است.
**ممنوعیت اشتغال مشمولین غایب خدمت وظیفه عمومی:**
مشمولین خدمت وظیفه عمومی، بدون داشتن معافیت دایم یا موقت، مجاز به اشتغال در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی، کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و مؤسسات خصوصی نیستند.
**ممنوعیت اشتغال کودکان و نوجوانان:**
به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال ممنوع است. کارگرانی که سنشان بین ۱۵ تا ۱۸ سال است، “کارگر نوجوان” نامیده می‌شوند و ساعات کار آنها نیز کمتر از ساعات کار معمولی است. همچنین کارگر نوجوان مجاز به انجام کار اضافی، کار شبانه، کارهای سخت، زیان‌آور و خطرناک نیست.
**سایر ممنوعیت‌های قانونی:**
هرگونه فعالیت یا شغلی که به طور قانونی ممنوع است، به هیچ عنوان مجاز به انعقاد قرارداد کار نیست. به عنوان مثال، اجیر کردن افراد برای ارتکاب جرم، فروش مواد مخدر، کشت خشخاش یا تولید اسلحه و مهمات ممنوع است.
